Republika Zarzecza (Užupio res publica)

Zwiedzając litewską stolicę natknęłam się na nietypowy zakątek, który może niektórych zaciekawić. Gorąco polecam odwiedzić go podczas wizyty w Wilnie.

Užupio res publica to dzielnica Wilna. Nazwa pochodzi z języka litewskiego i oznacza po polsku „Zarzecze” odnoszące się do przepływającej przez Wilno rzeki Wilia. Zarzecze stało się w 1997 roku republiką posiadającą swoją własną konstytucję, hymn oraz herb. Konstytucja Užupio jest spisana na murze przy ul. Paupio aż w 23 językach, w tym w języku polskim.

Treść Konstytucji Republiki Zarzecza jest następująca i ma charakter bardziej artystyczny niż polityczny:

1. Człowiek ma prawo mieszkać obok Wilenki, a Wilenka płynąć obok człowieka.
2. Człowiek ma prawo do gorącej wody, ogrzewania w zimie i do dachu z dachówki.
3. Człowiek ma prawo umrzeć, lecz nie jest to jego obowiązkiem.
4. Człowiek ma prawo się mylić.
5. Człowiek ma prawo być niepowtarzalnym.
6. Człowiek ma prawo kochać.
7. Człowiek ma prawo być niekochanym, aczkolwiek niekoniecznie.
8. Człowiek ma prawo być nieznaczący i nieznany.
9. Człowiek ma prawo do leniuchowania i nicnierobienia.
10. Człowiek ma prawo kochać kota i opiekować się nim.
11. Człowiek ma prawo opiekować się psem, dopóki śmierć jednego z nich nie zabierze.
12. Pies ma prawo być psem.
13. Kot nie musi kochać swojego gospodarza, ale w trudnej chwili powinien mu pomóc.
14. Człowiek ma prawo czasami nie wiedzieć czy ma obowiązki.
15. Człowiek ma prawo wątpić, ale nie jest to jego obowiązek.
16. Człowiek ma prawo być szczęśliwy.
17. Człowiek ma prawo być nieszczęśliwy.
18. Człowiek ma prawo milczeć.
19. Człowiek ma prawo wierzyć.
20. Człowiek nie ma prawa do przemocy.
21. Człowiek ma prawo pojmować swą marność i wzniosłość.
22. Człowiek nie ma prawa porywać się na wieczność.
23. Człowiek ma prawo rozumieć.
24. Człowiek ma prawo nic nie rozumieć.
25. Człowiek ma prawo przynależeć do różnych narodowości.
26. Człowiek ma prawo obchodzić swoje urodziny albo ich nie obchodzić.
27. Człowiek powinien pamiętać swoje imię.
28. Człowiek może dzielić się tym, co ma.
29. Człowiek nie może dzielić się tym, czego nie ma.
30. Człowiek ma prawo mieć braci, siostry i rodziców.
31. Człowiek może być wolny.
32. Człowiek jest odpowiedzialny za swoją wolność.
33. Człowiek ma prawo płakać.
34. Człowiek ma prawo być niezrozumianym.
35. Człowiek nie ma prawa przenieść swojej winy na innego.
36. Człowiek ma prawo do prywatności.
37. Człowiek ma prawo nie mieć żadnych praw.
38. Człowiek ma prawo się nie lękać.

NIE ZWYCIĘŻAJ
NIE BROŃ SIĘ
NIE PODDAWAJ SIĘ

W przeszłości, dzięki niskim czynszom Zarzecze było miejscem zamieszkania i tworzenia dla licznych artystów. Dzisiaj dzielnica ta stała się jednak bardziej atrakcją turystyczną, chociaż nadal w niektórych miejscach mieszkają twórcy wszelkich rodzajów sztuki, których prace spotyka się na każdym kroku w dowolnej ulicy.

Wejść na teren Republiki można przez wiele mostów, jednak najbardziej znany wjazd jest oznaczony tablicą przedstawiającą dodatkowe prawa rządzące w Republice. Niebieski symbol buźki nakazuje się uśmiechać wszystkim, którzy chcą przekroczyć granicę. Co ciekawe na tablicy jest napisane „res publika” osobno (zamiast jednym słowem), z tego powodu, że według prawa litewskiego nie może być odrębnej republiki w tym państwie. Takim sposobem Zarzecze obeszło prawo litewskie.

1 kwietnia obchodzony jest Dzień Niepodległości Republiki Zarzecza. Na mostach, które łączą Zarzecze z resztą Wilna są wtedy przeprowadzane kontrole graniczne i wszystkie osoby, które chcą wejść na teren republiki muszą przedstawić do tego stosowny dokument oraz uśmiech.

Na powyższym zdjęciu po lewej stronie widoczny jest parlament Zarzecza, który znajduje się  w barze. Miejscowi go nazywają „Barlament”. W budynku po przeciwnej stronie można natomiast codziennie od południa do godziny 18:00 dostać do paszportu pieczątkę graniczną, choć trzeba z tym uważać, bo w konsekwencji można się spodziewać pytań o tę pieczątkę przy przekraczaniu granicy innych państw.

Symbol Zarzecza, który można znaleźć na jego oficjalnej fladze przedstawia dłoń z dziurą, która uświadamia każdemu, że cokolwiek się weźmie lub ukradnie z dzielnicy wypadnie przez tę właśnie dziurę.

Na głównym placu Republiki stoi statua Anioła grającego na trąbce, który jest odpowiedzialny za ochronę dzielnicy przez odganianie hałasu oraz problemów. Trzeba bowiem wiedzieć że wkraczając na teren Zarzecza powinno się pozostawić wszelkie zmartwienia, problemy i negatywne emocje na drugim brzegu i wnosić samą radość i dobry nastrój do Republiki.

Podczas pobytu w Republice Užupio można napotkać rzeźbę syrenki zwanej „Panną z Zarzecza”. Legenda głosi, że osoby, które spojrzą jej w oczy dłużej niż przez 5 sekund, zostaną w Republice już na zawsze.